JOSUNE ARAKISTAIN SALAS (Lastur, 1996) da Süne. Huntza taldeko kide ohiak bi helburu ditu orain bakarkako proiektu berriarekin: trikitiaren eraberritzea eta emakume trikitilarien ondareari ohore egitea. Arrakastatsu dabil Amaineman lanarekin. M. Egimendi. Argazkiak: Javi Colmenero.

Trikitia musika elektronikoarekin lotu duzu, baina izan zitekeen beste edozein musika motarekin?
Ez naiz jarri mahaian hainbat estilo aurrean ditudala (rocka, popa, elektronika...), bat aukeratzeko probak egiten, ez naiz bila ibili. Azkenean, musika egiteko nire instrumentua, ondo jotzen dakidana, trikitia da, gitarra eta pianoa ere jo arren, hala moduz. Baina elektronikoa ere gustatzen zaidanez, hori egin nahi nuen. Nahiko naturala izan da, atera zaidan bezala egin dut. Arrasaten gazte talde bat elkartzea eta musika punka egitea normala den bezala, bada, nire herentziagatik, hau naturala izan da. Batzuentzat arraroa izan daiteke, agian, baina Itziarren gazteok musika elektroniko asko entzun dugu. Gainera, txikitatik ibili izan naiz aerobicen, eta hor ere musika elektronikoa jartzen ziguten; eta beti izan naiz Aviciiren eta horrelako DJen zalea.

“Ez dut Süne trikitia jotzera mugatu nahi trikitilaria naizelako”

“Sünerena seguru nago ez dela izango Huntzarena bezalako arrakasta”

“Huntza ondo etorri zait, baina motxila bihurtzen ari zait”

“Kanpoan lasaiago jotzen dut, hemen epaituagoa sentitzen naiz”

“Trikitia jotzen duenari kalera ateratzeko eskatzen zaio, animatzaile etiketa jarri zaigu”

“Antolatzaile batek esan zidan managerrari emakumeak kartelerako eskatu zizkiola”

Baina trikitia beti?
Ez, ez da ezinbestekoa. Disko honetan badago kanta bat trikitirik gabe, eta beste bat oso gutxirekin. Abestiak sortzeko, lehen akordeak batzuetan gitarrarekin asmatzen ditut, eta ez diot lekurik aurkitzen trikitiari. Ez zait gustatzen derrigor sartzea; lekua badu, sartzen dut eta kito, bestela ez. Ez dut neure burua, edo Süne, trikitia jotzera mugatu nahi trikitilaria naizelako, ateak ixtea iruditzen zait.

Konposatzen duzuna konposatzen duzula, ia beti dantzagarri?
Hori egia da, kanta asko oso dantzagarriak eta alaiak dira. Nire musikaren bereizgarrietako bat izan daiteke: festarako da, ez dira jarrita ikusteko kontzertuak. Aldarrikatzeko ere bada, emakumeok festa giroan ere badugula presentzia eta indarra agertokian. Abesti lasaiak ere baditut, baina hori aldarrikapen bat izan da, bai. Alaitz eta Maider, Gose... erreferentzia hartuta, oholtza gainean festa giroan egoteko.
Nola hasten zaizu abesti bat buruan? Musika lehenengo, hitzak...
Gehienetan izaten da bizi izan dudan zerbaitek edo irakurri dudan istorio batek zerbait mugitu didalako, atentzioa eman didalako. Eta irudimena ere badago, ez da dena erreala, noski. Gero, buruan ditudan hitz horietatik hasten naiz melodia egiten. Eta hori gutxi gorabehera badudanean, ekoizlearekin lantzen dut, ni desastre hutsa naizelako ordenagailuekin. Hori bai, buruan oso argi izaten dut nora nahi dudan iritsi; horregatik egoten naiz estudioan, ekoizlearekin lanean. Hark aukerak eskaintzen dizkit eta neuk hautatzen dut, neuk gidatzen dut prozesua, nahiz eta berak bere iritzia eman eta ekarpenak egin.
Proiektu aldaketarekin, zale berriak erakarri dituzu ala Huntzarenak dira batez ere?
Oraindik ez dut horrenbeste kontzertu eman, baina Durangoko Azokan polita izan zen Huntzaren zale asko etortzea, batzuek leial jarraitu dutela ikustea, kar-kar! Azkenean, ezagunak ditut, kontzertu askotan ikusi ditudalako. Eta zale berriak ere etorri zaizkit, Süneren estiloa gehiago gustatzen zaiela esanez.
Huntzak, disko bat urtean. Abiada berean jarraituko du Sünek?
Oraintxe bertan ez daukat beste disko bat plazaratzeko asmorik. Sekulako lana izan da Amaineman sortzea, Huntzaren amaierako birarekin elkartu zitzaidalako. Orain, inolako diskotan pentsatu gabe, udako kontzertuei begira nago. Hala ere, kantu berri bat egin nahiko nuke. Izan ere, bira oraindik ia ez da hasi, baina ni jada aspertu naiz, neurri batean, abestiekin, denbora piloa daramadalako haiekin bueltaka. Jendearentzat berriak izan arren, niretzat ez. Beraz, beste abestiren bat behar dut, ez disko oso bat, eta badaukat zerbait buruan.
Arrakasta azkarrak ezagutu dituzu, bai Huntzan bai Sünerekin. Ez dizu bertigorik ematen?
Huntzaren kasuan, ez nuen bertigorik izan, ez nuelako etortzen ikusi, zurrunbiloa bat-batekoa izan zen. Orain, pasatakoak pasata, ohitu egin naiz pixka bat, ikasi dut eta mentalizatu naiz. Sünerena seguru nago ez dela izango Huntzarena bezalako arrakasta, hura kristorena izan zelako; beraz, diskoaren izenburuak dioen moduan, amain eman.
Barkatu, agian gehiegi galdetzen dizugu Huntzari buruz?
Saiatzen naiz Huntzaz ahalik eta gutxien hitz egiten, arreta Sünen jartzeko. Huntza ondo etorri zait, ez naizelako hutsetik hasi, baina aldi berean motxila bihurtzen ari zait.
Orain zeurea da proiektuaren ardura osoa. Zama handia sentitu duzu?
Egia esan, bai, batez ere mentalki. Ohituta nengoen lehen ere, talde batek izugarrizko lana baitu atzean, baina sei ginen eta pisua denon artean banatzen zen. Orain, aldiz, erabakien pisua nirea bakarrik da: ondo egiten badut, oso ondo; gaizki eginez gero, onartu behar. Hori ari zait kostatzen gehien, erabakiak hartzea. Ondo inguratuta nago eta gauza mordoan laguntzen didate, baina kostatzen ari zait. Halere, oraintxe hasi naiz eta horretara ere ohituko naiz.
Kontzertuetarako banda ere osatu duzu...
Emakumeen presentzia ziurtatu nahi nuen taldean, emakumeak izatea gehienak. Greta da taldearen “burmuina”, ordenagailuko efektuak sartzen dituena. Milaka lore kantuaren sorkuntzan ezagutu nuen. Sarai eta Antton ere egongo dira, baina haiek ere musikariak dira eta beste talde batzuk dituzte. Ezingo dira beti etorri, ordezkoak egongo dira, baina ahal den neurrian eta kontzertu gehienetan haiekin egongo naiz.
Atzerrira irteteko asmorik bai?
Bai, gustatzen zait bidaiatzea eta beste errealitate batzuk ezagutzea, nahiz eta nekagarria ere baden instrumentu guztiekin joatea. Aurten, Euskal Herrian ibiliko naiz gehiago, neu ere bira berrira ohitzeko. Halere, kanpoan lasaiago jotzen dut, hemen epaituagoa sentitzen naiz; ingurukoen iritzia inporta zaidanez, gehiago larritzen naiz.

Trikiti irakaslea izanik, gauza ezberdinak irakatsi beharko dituzu zuk...
Ez pentsa, kar-kar! Getarian, Itziarren eta Zumaian nabil. Nahiz eta nik trikitia eta elektronika nahasi, trikiti tradizionala asko gustatzen zait, eta nire ikasle gehienek betiko kantak ikasten dituzte. Dena den, noizean behin trikitirik ez duten taldeen abestiak sartzen saiatzen naiz, trikitia tradizioari mugatuta ez dagoela erakusteko.
Trikitiak eboluzionatu beharra dauka, biziko bada?
Eboluzionatu baino, erabili esango nuke, bakoitzak nahi duen erregistroan. Ez zait zaharra iruditzen, oso aktuala baizik, Euskal Herriko musika eskola ugaritan jotzen den instrumentua, eta badaude trikitia beste erregistro batzuetan erabiltzen duten talde gehiago. Garrantzitsua iruditzen zait erregistro ezberdinetan erabiltzea, ez bakarrik esparru tradizionalean.
Zergatik joaten dira umeak ikastera?
Denetik dago: batzuek kristoren zaletasuna dute; beste batzuek ez dakite zer egin; badira ezer entseatu ez, eta desesperatzen nautenak ere... Pare batek jarriko du lehen postuan trikitia eskolaz kanpoko jardueren artean, eta inplikazio puntu hori gabe... Halere, nora iritsi nahi duten. Zilegi da trikitia gustatzen zaielako bakarrik jotzea, ez dago zertan primeran jo. Helburua ez da beti oholtza batera igotzea edo kalejirako herriko trikitilaria izatea. Hor badago akats bat: trikitia jotzen duenari kalera ateratzeko eskatzen zaio. Animatzaile etiketa jarri zaigu, exijentzia hori, eta ez du zertan.
Ikasle emakume asko, baina gero agertokian gutxiago?
Oraindik hala da, bai, baina ari da aldatzen. Ikasle gehienak emakumeak ditut, eta Itziarren bertan herriko trikitilariak emakumeak dira. Dena den, lan asko dago egiteko musika arloan, oro har. Gaur egun, festibaletan badago gauza arriskutsu bat: musikari bati andrazkoa delako deitzea, alegia, kartela parekideagoa izateko. Neuri esan zidan antolatzaile batek managerrari emakumeak eskatu zizkiola, kartelerako. Nik musikaria naizelako deitzea nahi dut. Egia da emakumeek oholtza gainean egon behar dutela eta parekidetasuna bilatu behar dela; baina hori horrela esatea, aurpegira, oso gogorra egin zitzaidan. Kartela betetzeko, ez. Lanketa egin behar da, andreek agertokian egon behar dute, baina bidea ez da hori, gauzak beste modu batera egin behar dira.
Huntzaren kantuengatik hasi omen ziren zale batzuk euskara ikasten... Musika, euskara ikasteko arrazoi bat. Beste bat?
Huntzarekin esan izan ziguten gure abestiekin hasi zirela euskara ikasten, zer esaten zuten ulertzeko, eta Sünerekin ere bai. Egin dezakedan ekarpen politenetakoa dela iruditzen zait, euskarari eta herriari. Bigarren arrazoia, euskara ikastea ez dela besterik gabe beste hizkuntza bat ikastea. Nik ingelesa ikasi dut eta ez naiz sentitzen komunitate ingelesaren parte, inondik ere ez; euskara ikasten baldin baduzu, ordea, kultura oso berezi baten barruan sartuko zara: musika, ohiturak... Kultura txikia da, baina hain aberatsa...

KOLKOTIK

Biharko egunkarian irakurri nahiko zenukeen berria?
Gerra guztiak amaitu direla.
Nerabezaroan gehien entzun zenuen musika?
Musika klasikoa.
Noren kontzertua ez zenuke galduko?
Miley Cyrus-ena.
Taberna batean sartu eta zure musika badago jarrita…
Dagoeneko berdin dit.
Zerk kentzen dizu loa?
Askotan, Sünek.
Zerk ematen dizu lotsa?
Auzo lotsak.
Eta nazka?
Armiarmek.
Zer egiten duzu erlaxatu beharra duzunean?
Mendira joan.
Larunbat gauerako planik onena?
Lagunekin afaltzea.
Eta igande arratsalderako?
Sofa-manta.
Zer janari ez da falta inoiz zure etxeko sukaldean?
Arrautzak.
Nola moldatzen zara kozinatzen?
Ondo.
Zer ateratzen zaizu oso ondo?
Patata tortilla.
Nola ikusten duzu zeure burua 20 urte barru?
Ufa! Musikari oraindik eta hiru umerekin, kar-kar!
Bizitzako plazer txiki bat?
Eguzkitan kafe bat hartzea.
Nor da zuretzat heroia?
Baserritik bizi den jendea.
Ahotsa zaintzeko erremediorik onena?
Isilik egotea, kar-kar!
Zure bizitzako leloa?
Behin biziko eta...!
Labur, nolakoa da Josune Arakistain?
Disfrutona, ipurtarina... Oso aktiboa eta, aldi berean, lasaia.